Zoals zo vaak als ik een boek uit heb, wil ik weten wat anderen ervan vinden. Bij The Childhood of Jesus van Coetzee is die drang extra sterk omdat het zo’n vreemd en ongrijpbaar boek is. Je voelt dat dit boek van alles wil betekenen – maar wat?
Als lezer bewonderde ik de volstrekt onvoorspelbare zinswendingen en de raadselachtigheid van het verhaal, dat tegelijkertijd wordt verteld in heldere toon. De zinnen zijn zuiver, alsof de betekenis al helemaal gevonden is. Maar wederom: welke betekenis?
Er was, zoals altijd, lof voor Coetzee. Enkele recensenten vonden het boek ook kil en afstandelijk. Eén criticus (van the Guardian) merkte op dat Coetzee ook héél empathisch is. Ik voel wat deze criticus bedoelt, en tegelijk is het een vreemde paradox natuurlijk. Jij kille empathicus met die empathische kilte van je!
Maar stel nu dat jouw empathie de hele wereld moet omvatten, is de kans dan niet groot dat je op een bepaald individu kil zal overkomen? Zal hij of zij niet voelen dat jouw empathie noodgedwongen ietwat onpersoonlijk is?
Dat zou een verwijt zijn dat je Jezus kunt maken. Jezus kan niet alles, hij is ook maar de zoon van God. Hij neemt deel aan die zeer menselijke tragiek: tekortschieten ten overstaan van je eigen idealen. Moeten verdragen dat visie en vermogens niet matchen.
Je kunt, zoals sommige recensenten, zeggen dat Coetzee een schrijver is om te bewonderen maar niet om van te houden. Ik kan alleen maar denken: als woord, toon en idee zó samenvallen in je werk, dan ben je heel groot.
Misschien is een beetje empathie met Coetzee wel op zijn plaats.